Կոտորակների տեսկաները
Կանոնավոր կոտորակներ
Կանոնավոր կոտակները այն կոտորակներն են որոնց համարիչը փոքր է հայտարարից։
Օրինակ՝
1
—
5
Անկանոն կոտակները այն կոտորակներն են որոնց համարիչը մեծ է հայտարարից։
Օրինակ՝
5
—
2
Խառը կոտորակ
Կոտորակ
2
—
3
3-(հայտարար) ցույց է տալիս, թե քնաի մասի է բաժանված գաթան։
2-(համարիչ) ցույց է տալիս, թե բաժանված գաթայից քանի մասն է վերցրած։
Ամենափորք ընդհանուր բազմապատիկ
Ամենափոքր ընդհանուր բազմապատիկ գտնելու համար թվերը վերլուծում ենք պարզ արտադրիչների, վերցնում ենք մեծ թվի բոլոր պարզ արտադրիչները, փոքրից այն ինչը որ մեծում չկա կամ կա բայց քիչ է։
Օրինակ՝ [16;12]
Ամենամեծ ընդհանուր բաժանարար
Այն բնական թիվը, որը տրված բնական թվերից յուրաքանչյուրի բաժանարար է կոչվում է նրանց ընթհանուր բաժանարար։
Տրված բնական թվերի ընթհանուր բաժանարարներից ամենամեծը կոչվում է նրանց ամենամեծ ընթհանուր բաժանարար։
Ամենամեծ ընթհանուր բաժանարար գտնելու համար թվերը վերլուծում ենք պարզ արտադրիչների, վերցնում իրենց ընթհանուր պարզ արտադրիչները։
Օրինակ՝ 12;36
12 2 36 2
6 2 18 2
3 3 9 3
1 3 3
1
Բնական թվի բաժանարարներ և բազմպատիկներ
Յուրաքանչյուր բնական թիվ, որին բաժանվում են տվյալ բնական թիվը կոչվում է նրա բաժանարար։
Օրինակ՝ 9 թվի բաժանարարները 1,3,9։ 12 թվի բաժանարարներն են 1,2,3,4,12։
Յուրքանչյուր բնական թիվ որը բաժանվում է տվյալ բնական թվին կոչվում է բազմապատիկ։
Օրինակ՝4 թվի բազմապատիկներն են 4,8,12,16,24,32 և այլն։
Պարզ թվեր և բաղադրյալ թվեր
Պարզ թվերը այն թվերն են որոնք բաժանվում են միայն իրենց և 1։
Օրինակ՝ 2,3,5,7,11,13,17։
Բաղադրյալ թվերը այն թվերն են որոնք բացի իրենցից և 1-ից ունեն էլի բաժանարարներ։
Օրինակ՝4,6,8,10,12,14։
Շրջանագիծ և շրջան
Շրջանագիծ -Անվանագոտում նմանվող պատկերները անվանում են շրջանագիծ։
Շրջանագիծը այնպիսի ներփակ գիծ է, որի որ բոլոր կետերը ունեն նույն հեռավորությունը մի կետից՝ շրջանգծի կենտրոնից։
Շառավիղ- Շրջանգծի որևէ կետ կենտրոնին միացնող հատվածը կոչվում է շրջանագծի շառավիղ։
Լար-Շրջանագծի որևէ երկու կետ միացնող հատվածը, որը չի անցնում կենտրոնով կովում է լար ։
Տրամագիծ- Շրջանագծի կենտրոնով անցնող ամենաերկար լարն է որն, ունի շառավղի կրկնակի չափը։
Աղեղ- Շրջանագծի ցանկացած երկու կետերի միջև ընկած մասը։
Կոտորակների ընդհանուր հայտարար բերելը
Կոտորակները ընդհանուր հայտարարի բերելու համար կոտորակների հայտարարները վերլուծում ենք ամենափոքր ընդհանուր բազմապատիկի։ Ստացված թիվն էլ բաժանում ենք կոտորակների համարիչին և հայտարարին։
Կոտոակների կրճատումը
Կոտորակները կրճատելու համար պետք է համարիչը և հայտարարը վերլուծել ամենամեծ ընդհանուր բաժանարարի։ Ստացված թիվն էլ բաժանում ենք կոտորակների համարիչին և հայտարարին։
Թվերի բաժանելիությունը 3-ի,9-ի,4-ի, 5-ի և 10-ի
2-ի բաժանվում են բոլոր զույգ թվերը։
3-ի բաժանվում են այն թվերը որոնց կարգերում եղած թվանշանների գումարը բաժանվում են 3-ի։
Օրինակ՝ 414 :3, 522:3 111:3 123:3
4+1+4=9 5+2+2=9 1+1+1=3 1+2+3=6
9-ի բաժանվում են այն թվերը որոնց կարգերում եղած թվերի գումարը բաժանվում է 9-ի։
4-ի բաժանվում են այն թվերը որոնց գրառման մեջ վերջին երկու թվանշանները 0-ներ են կամ վերջին երոկու թվանշանները կամզում են 4-ի բաժանվող թիվ։
Օրինակ՝ 416,200,
5-ի բաժանվում են այն թվերը որոնք վերջանում են 5-ով կամ 0-ով։
Օրինակ՝ 600,400, 605,405,900
10-ի բաժանվում են այն թվերը որոնց գրության վերջում 0 է։
Կոտորակները բազմապատկելու համար պետք է նայել թվերի խաչաձև դասավորվածությանը։
Օրինակ՝
4 3 2 1 2
— — = _ _ = _
9 2 3 1 3
Պետք է գտնել խաչաձև դասավորված թվերի (4,2) և (9,3) ամենամեծ ընդհանուր բաժանարարը և ժաբանել այդ թվերի վրա։
Օրինակ՝(4;2)=2
4 2 2 2
2 2 1
1
(9;3)=3
9 3 3 3
3 3 1
1